Carandiru - największe więzienie w Brazylii, jedno z najsurowszych na świecie. Drauzio Varella poznał je, gdy przez ponad dekadę pomagał powstrzymać rozprzestrzeniającą się tam epidemię AIDS. Jego pacjenci, często uzależnieni od narkotyków i zdolni bez zmrużenia oka zabić nawet najlepszego przyjaciela, odsłaniali przed nim tajemnice bloków i reguły więziennej gry. Dzięki ich opowieściom Varella poznał nocne i dzienne życie w "ostatnim kręgu", niecierpliwie wyczekiwane weekendy, gdy na ten strzeżony teren mogą wejść kobiety, sprawy powszednie i odświętne, z których najważniejszą jest "wściekła mańka", czyli samodzielnie pędzony bimber.
Ta wstrząsająca książka szybko trafiła na listy bestsellerów, w 2003 roku została zekranizowana przez Héctora Babenca, a samo Carandiru stało się modelem dla więzienia z popularnego amerykańskiego serialu Skazany na śmierć. Drauzio Varella opowiada o tym, co zobaczył i usłyszał: że więzienie to szkoła życia na poziomie hardcore, a jedyne, czego można być tu pewnym, to tego, że należy zawsze być przygotowanym na wszystko: od walki o kawałek kartonu, który mógłby posłużyć za łóżko, po walkę o życie, gdy spojrzy się na kogoś nie tak jak trzeba. Tu szybko należy się nauczyć, że "zbrodnia jest milczeniem", "przestępstwo nie ulega przedawnieniu", a "słowo honoru oznacza więcej niż oddział wojska". W Ostatnim kręgu dobitnie przekonujemy się o prawdziwości powiedzenia, że w więzieniu nikt nie zna adresu, pod którym mieszka prawda.
[Janusz Mrozowski]
