Rufin Piotrowski, przebywający na emigracji w Paryżu powstaniec listopadowy, wciąż nie porzucił myśli o wolnej Polsce. Z angielskim paszportem wraca potajemnie do kraju, żeby po raz kolejny podjąć próbę uwolnienia Ojczyzny z niewoli. Z niewielką gotówką, ale za to z ogromnym zapałem wyrusza w pełną trudów i niebezpieczeństw wędrówkę do Paryża - między innymi przez Wiedeń, Peszt i Kołomyję - do Kamieńca Podolskiego. Tu organizuje antycarską konspirację, za co zostaje skazany i osadzony w więzieniu w Kijowie, a następnie zesłany na dożywotnią katorgę pod syberyjski Omsk. "Pamietniki..." są przejmującym świadectwem niezwykłego poświęcenia, oddania życia w walce o Polskę i ogromnej tęsknoty za wolną Ojczyzną.
Rufin Piotrowski, zesłany na Syberię za zorganizowanie antycarskiej konspiracji w Kamieńcu Podolskim, szesnaście miesięcy zbierał żywność, suszył chleb na suchary, rysował mapy i oszczędzał pieniądze. Wreszcie, w lutym 1846 roku, uciekł z niewoli i ruszył w najdłuższą podróż swojego życia. "Pamiętniki..." ukazują tę niezwykłą drogę, ale także codzienność życia na zesłaniu, ponadto prezentują funkcjonowanie carskiego aparatu represji. Są świadectwem niezwyklej determinacji i hartu ducha człowieka o szlachetnym sercu i prawym umyśle.
