Katalog zbiorów

W czerwcu 1937 roku światem wstrząsnął skandal: grupa najbardziej utalentowanych i doświadczonych oficerów Armii Czerwonej została skazana na śmierć przez tajny sąd wojskowy. Oskarżono ich o udział w domniemanym spisku, współpracę z nazistami i plan obalenia Stalina. Po wykonaniu wyroku fala represji zalała całą Armię Czerwoną, a oficerów i żołnierzy posądzonych o zdradę stracono. Czystka wojskowa stała się początkiem fali wielkiego terroru - ponad 1 mln ludzi uwięziono w obozach pracy, a co najmniej 750 tys. zabito. Przemoc i tyrania dotyknęły także tych, którzy w żaden sposób nie sprzeciwiali się reżimowi dyktatora.

Zamach Stalina na własne wojsko miał bardzo poważne konsekwencje po wybuchu II wojny światowej. Armia Czerwona, pozbawiona doświadczonych oficerów, działała nieudolnie. Prawdopodobnie dlatego nie doszło do sojuszu ZSRR, Wielkiej Brytanii i Francji przed wojną - wódz niszczący własne siły zbrojne byłby zbyt nieprzewidywalnym sojusznikiem.
Dlaczego Stalin latem 1937 roku bezpardonowo zaatakował swoje wojsko? Czym się kierował, osłabiając armię w przededniu wojny? Powstało wiele analiz historycznych na ten temat, jednak większość z postawionych przez naukowców tez zawiera istotne luki. Czy radzieckim politykiem kierowały siła i pewność siebie, czy też paranoja i lęk przed słabością? Czy i kto sfabrykował "spisek wojskowy"?
Dzięki otwarciu rosyjskich archiwów powstała możliwość zweryfikowania relacji uciekinierów ze Związku Radzieckiego, teorii spiskowych i obiegowych opinii na temat czystki. Wnikliwa analiza tych materiałów i znakomita znajomość kontekstu pozwoliły na rzucenie nowego światła na charakter władzy, przemoc państwa wobec obywateli i relacje cywilno-wojskowe w reżimie stalinowskim. Zawarta w publikacji nowa interpretacja wielkiej czystki, a także odkrywcze i przekonujące argumenty dotyczące przesłanek, którymi kierował się Stalin, sprawiają, że jest to nie tylko kawał starannie opisanej historii, ale także pasjonująca lektura!